Axit nitric (HNO3) có nguy hiểm không? Lưu ý khi sử dụng?

Axit nitric được biết đến là loại axit mạnh, có nhiều ứng dụng trong phòng thí nghiệm và công nghiệp. Nó có khả năng ăn mòn và dễ gây cháy nổ? Vậy cần lưu ý khi sử dụng? Có những biện pháp xử trí gì khi chẳng may dính phải?

1. Axit nitric có nguy hiểm không?

Axit nitric là một axit mạnh, có thể gây nguy hiểm cho con người khi chẳng may tiếp xúc phải. Mức độ tổn thương sẽ phụ thuộc vào cách tiếp xúc, nồng độ và lượng axit. Cụ thể trong từng trường hợp như sau:

- Hít phải: HNO3 ở nồng độ cao có thể bốc khói, nếu vô tình hít phải sẽ làm tổn thương niêm mạc mũi họng, hệ hô hấp, khiến phổi sưng lên.

Axit nitric có độc không?

- Nuốt phải: Gây bỏng vùng miệng, họng, thực quản, dạ dày, đường tiêu hóa, thậm chí có thể gây nguy hiểm tới tính mạng. Trường hợp nhẹ thì gây nôn ói, tiêu chảy. Trường hợp nặng thì có thể gây rối loạn tuần hoàn máu, thậm chí là tử vong.

- Tiếp xúc mắt: Tổn thương giác mạc, có thể dẫn tới mù lòa khi bị dính vào mắt.

- Tiếp xúc với da: Khi bị acid bắn vào da có thể gây bỏng da. Mức độ nặng nhẹ còn tùy thuộc vào lượng acid dính vào.

- Đối với những người phải phơi nhiễm axit nitric lâu dài có nguy cơ dẫn tới ung thư.

2. Biện pháp xử lý khi gặp sự cố với acid nitric

Trong trường hợp tiếp xúc với axit, hãy thực hiện theo những hướng dẫn sau:

- Nếu bị bắn vào mắt: Rửa với nước sạch ngay lập tức, kết hợp với chớp mắt để loại bỏ hóa chất ra ngoài trong vào 15 phút. Tiếp theo, sử dụng nước muối sinh lý NaCl 0,9% để rửa lại rồi đến ngay cơ sở y tế để có biện pháp điều trị tiếp theo.

- Nếu acid bắn vào da: Cần tháo bỏ quần áo dính hóa chất ngay lập tức. Sử dụng khăn khô, sạch để lau vết thương. Rửa nhiều lần với nước sạch (dùng xà phòng nếu có) rồi đưa nạn nhân tới cơ sở y tế để xử trí.

- Nếu hít phải hơi acid nitric: Đưa nạn nhân ra khỏi khu vực thoáng khí, ủ ấm rồi di chuyển ngay đến bệnh viện gần nhất.

Đưa nạn nhân ra khu vực thoáng khí

- Nuốt phải acid nitric: Tiến hành hòa tan Magie oxit với nước hoặc sữa với lòng trắng trứng rồi đưa cho nạn nhân uống. Sau đó chuyển ngay đến bệnh viện để điều trị. Chú ý không được phép cho bất cứ thứ gì vào miệng của nạn nhân khi họ bất tỉnh, tránh trường hợp dị ứng.

- Chảy nổ do acid nitric: Dùng bột khô, bình khí cacbon dioxit để dập lửa, sau đó sử dụng dung dịch kiềm để trung hòa acid. Vận chuyển các thùng chứa hoặc dùng nước để làm nguội các thùng này tránh trường hợp phát nổ.

- Acid nitric bị tràn, rò rỉ: Khi thấy trên sàn nhà có nước rò rỉ từ thùng đựng hóa chất HNO3 thì hãy dùng đất và cát phủ lên chỗ acid tràn da. Tiếp theo dùng canxi hydroxit  hoặc soda khan để trung hòa. Sau đó, dùng nước để làm sạch khu vực bị rò rỉ.

- Lưu ý: Khi xử trí acid nitric tại nơi xảy ra tai nạn, cần trang bị đầy đủ thiết bị bảo hộ an toàn để tránh hóa chất dính vào người,... và hãy giữ cho nơi làm việc sạch sẽ, thông thoáng, để tránh xa đồ dễ cháy nổ.

3. Những lưu ý trong quá trình sử dụng axit nitric

- Axit nitric thể hiện tính oxi hóa mạnh, khi tiếp xúc với cyanit, bột kim loại, carbide, hợp chất vô cơ như Turpentine có thể phát nổ và gây cháy mãnh liệt.

- Ở nồng độ đậm đặc, HNO3 có thể gây bỏng da do có phản ứng với protein keratin, khiến làn da chuyển màu vàng, khi được trung hòa sẽ chuyển thành màu cam.

Bỏng da do HNO3

- Nó có phản ứng mạnh mẽ với kim loại để tạo thành khí hydro dễ cháy trong không khí. Vậy nên, không bảo quản HNO3 trong thùng bằng kim loại, có thể sử dụng lọ thủy tinh thay thế.

- Trong trường hợp cần pha loãng dung dịch axit, tuyệt đối không được đổ nước vào acid. Bởi vì, acid đặc có tính háo nước, khi đổ nước vào axit sẽ xảy ra phản ứng hóa học, tỏa ra một nhiệt lượng lớn và bắn tung tóe gây nguy hiểm. Vì vậy mà khi tiến hành pha loãng acid, cần cho acid vào nước.

- Chú ý nên lưu trữ trong thùng đậy nắp kín, tránh ánh nắng mặt trời, thoáng mát, tránh xa các nguồn nhiệt và nền nhà phải chống được acid.

- Trong quá trình sử dụng loại hóa chất này, cần đảm bảo an toàn lao động, trang bị đầy đủ, khẩu trang, găng tay, quần áo bảo hộ, kính mắt,... Nên thao tác lấy hóa chất, xử lý hóa chất trong tủ an toàn sinh học.

- Để phòng ngừa an toàn, cần trang bị xung quanh nơi làm việc các bồn nước sạch để có thể làm sạch hóa chất ngay lập tức.

Axit nitric là một loại hóa chất nguy hiểm, có thể gây ra những tổn hại cho cơ thể khi tiếp xúc, hít hoặc vô tình uống phải. Chính vì vậy mà cần phải tuân thủ chặt chẽ về việc bảo quản, mua bán và sử dụng. Nếu có bất kỳ thông tin nào thắc mắc về loại hóa chất này có thể liên hệ với chúng tôi để được giải đáp.

=> Xem thêm: Axit nitric (HNO3) là gì? Có vai trò gì trong gì trong cuộc sống