Vi sinh vật là gì? Phân loại và các ứng dụng của vi sinh vật trong thực tế

Vi sinh vật là gì? Vi sinh vật có đặc điểm gì? Vai trò của vi sinh vật trong nông nghiệp, công nghiệp,….ra sao? Cùng LabVIETCHEM đi tìm câu trả lời qua nội dung bài viết dưới đây nhé.

Vi sinh vật là gì?

- Vi sinh vật không phải một nhóm phân loại trong sinh giới mà nó bao gồm tất cả các sinh vật đơn bào hoặc đa bào, nhân sơ hoặc nhân thực, có kích thước rất nhỏ và chúng ta chỉ có thể quan sát được dưới kính hiển vi. 

Hình ảnh của vi sinh vật

- Vi sinh vật bao gồm cả vi khuẩn (gồm cả cổ khuẩn), virus, nấm, tảo và động vật nguyên sinh.

- Phân bố: Vi sinh vật hiện nay có mặt ở khắp mọi nơi trên trái đất, thậm chí cả những môi trường khắc nghiệt nhất như miệng núi lửa, Nam cực, đáy đại dương,....

Các đặc điểm của vi sinh vật

- Vi sinh vật có kích thước rất nhỏ bé và thường được đo bằng micromet.

Kích thước vi sinh vật rất nhỏ và chỉ được nhìn thấy dưới kính hiển vi

- Có năng lực hấp thu nhiều và chuyển hóa nhanh, nhanh hơn nhiều so với các vi sinh vật khác.

- Có khả năng sinh trưởng và phát triển nhanh, mạnh mà gần như không có loài sinh vật khác nào sánh kịp.

- Có khả năng thích ứng mạnh và dễ phát sinh biến dị. Ngay cả trong những điều kiện bất lợi nhất, vi sinh vật cũng có thể tồn tại được bằng cách tạo cho mình cơ chế điều hòa, trao đổi chất để có thể thích ứng với điều kiện sống. Ngoài ra, nhiều loại vi sinh vật cũng dễ phát sinh biến dị vì chúng đa phần là đơn bào, đơn bội.

- Môi trường sinh sống của vi sinh vật bao gồm: Môi trường nước, môi trường đất, môi trường trên mặt đất - không khí và môi trường sinh vật (người, động vật, thực vật).

Phân loại vi sinh vật

1. Theo chủng loại

Số lượng và chủng loại vi sinh vật là những con số biến thiên theo thời gian do chúng dễ phát sinh đột biến. Ví dụ như trung bình mỗi năm bổ sung thêm khoảng 1.500 loài nấm mới. Hiện nay, số lượng các loại vi sinh vật được ước tính có khoảng trên 100.000 loài vi sinh vật, trong đó bao gồm:

- Nấm: 69.000 loài.

- Động vật nguyên sinh: 30.000 loài.

- Vi tảo: 1.200 loài.

- Vi khuẩn: 2.500 loài.

- Virus và Rickettsia: 1.200 loài.

2. Theo lợi ích của nhóm vi sinh vật:

- Vi sinh vật có lợi: Vi sinh vật có lợi có trong thực phẩm, đường ruột hoặc cây trồng,…

- Vi sinh vật có hại: Các loại vi sinh vật gây bệnh cho người, cây trồng, vật nuôi...

Một số vai trò của sinh vật trong thực tiễn

1. Vai trò của vi sinh vật trong tự nhiên

- Nấm và vi khuẩn có vai trò quan trọng trong việc phân hủy chất hữu cơ của các loài động, thực vật thành chất vô cơ và nó được gọi là sinh vật phân hủy. Nấm thì hoạt động trong môi trường đất, còn vi khuẩn thì hoạt động trong cả môi trường đất và môi trường nước.

- Các vi sinh vật sống trong đất và nước tham gia tích cực vào quá trình phân giải các xác hữu cơ, sau đó biến chúng thành khí cacbonic và các hợp chất vô cơ khác. Kết quả là biến chúng thành thức ăn cho cây trồng.

+ Các vi sinh vật cố định Nito thực hiện việc biến khí N2 trong không khí thành hợp chất nitơ NH3, NH4+ và cung cấp cho cây cối.

+ Vi sinh vật có khả năng phân giải các hợp chất khó tan chứa photpho, kali, lưu huỳnh và tạo ra các vòng tuần hoàn trong tự nhiên.

=> Nhờ có vi sinh vật mà chất hữu cơ bị vô cơ hóa và trả về cho khí quyển, đất và nước. Điều này giúp sự sống không bị ngừng trệ, ví dụ như: Khí cacbonic giúp cây xanh quang hợp, muối của Nito, photpho, lưu huỳnh được cơ thể sống hấp thụ để tổng hợp trở lại các chất hữu cơ. Đồng thời, sự vô cơ hóa này cũng giúp làm sạch các thủy vực bị ô nhiễm vừa phải, phân hủy xác sinh vật và chất hữu cơ trong đất, làm cho mặt đất không bị ngập tràn trong xác động vật thực vật chết.

2. Vai trò của vi sinh vật trong nông nghiệp

- Giúp cải thiện cấu trúc đất: Vi sinh vật giúp phân giải xenluloza và protein, nhờ đó cải thiện kết cấu đất bằng cách liên kết các hạt đất với nhau.

Các vi sinh vật giúp cải thiện cấu trúc đất

- Chuyển hóa dinh dưỡng trong phân bón cung cấp cho cây trồng nhờ hoạt động phân giải các chất hữu cơ thành dạng vô cơ cho cây trồng hấp thụ, biến dạng vô cơ khó tiêu thành dễ tiêu.

- Các vi sinh vật sống trong vùng rễ sử dụng những chất tiết của cây làm chất dinh dưỡng, đồng thời cung cấp chất dinh dưỡng cho cây qua quá trình hoạt động phân giải của mình. Đổng thời nó cũng tiết ra các vitamin và chất sinh trưởng có lợi đối với cây trồng.

- Phân giải các chất hữu cơ có trong đất như xenluloza, lignin… và tạo ra các chất khoáng, mùn để bổ sung cho đất.

- Hoạt động của vi sinh vật, đặc biệt là nhóm háo khí đã hình thành nên một thành phần của mùn là axit humic, kết hợp cùng các axit mùn khác kích thích sự phát triển của hệ rễ, giúp cây hấp thu dinh dưỡng tốt hơn để cây sinh trưởng, phát triển mạnh hơn. Đồng thời, axit humic cũng giúp tăng cường sức đề kháng của cây với sâu bệnh và các điều kiện bất lợi như thời tiết nóng, rét, hạn, úng, chua phèn.

- Chuyển hóa các chất khó tan trong phân lân thành chất dễ tan, giúp cây trồng hấp thụ dễ dàng.

Giúp tăng cường sức đề kháng với mầm bệnh cho cây trồng

- Giải phóng các chất khoáng như lưu huỳnh, sắt, kali bị giữ chặt trong đất thành dạng cây có thể hấp thụ dễ dàng hơn.

- Tham gia quá trình hình thành chất mùn trong đất.

3. Vai trò của vi sinh vật trong công nghiệp

- Góp phần quan trọng trong việc bảo vệ môi trường thông qua việc phân giải các phế phẩm công nghiệp, phế thải đô thị, phế thải công nghiệp.

- Vi sinh vật có vai trò quan trọng trong năng lượng, sinh khối hoá thạch (dầu hoả, khí đốt, than đá). Đây là nguồn năng lượng tương lai mà con người hy vọng sẽ khai thác được.

- Là lực lượng sản xuất trực tiếp của các ngành công nghiệp lên men như các loại axit, enzim, rượu, các chất kháng sinh, các axit amin, các vitamin...bởi chúng có thể sản sinh ra rất nhiều sản phẩm trao đổi chất khác nhau.

- Trong công nghiệp tuyển khoáng: Nhiều chủng vi sinh vật được dùng để hoà tan các kim loại quý từ các quặng nghèo hoặc các bãi chứa xỉ quặng.

4. Vai trò của vi sinh vật trong chăn nuôi

- Trong chăn nuôi, vi sinh vật được sử dụng để khử mùi hôi chuồng trại, làm đệm lót sinh học cho gia súc, gia cầm, giúp súc, gia cầm tăng nhanh về trọng lượng, sức đề kháng và sức chống chịu với bệnh tật.

Trong chăn nuôi, vi sinh vật được sử dụng để khử mùi hôi chuồng trại

- Thúc đẩy quá trình phân hủy các chất hữu cơ trong phân, nước thải, đồng thời hấp thụ nhanh các khí độc như NO2, amoniac, H2S, COD, BOD5,…và chuyển hóa chúng thành dạng năng lượng có ích khác.

5. Vai trò của vi sinh vật trong thẩm mỹ

Các loại vi sinh vật như Saccharomyces cerevisiae, Lactose bacillus, Streptococcus thermophilus,….là thành phần để tạo ra các sản phẩm men vi sinh, xịt lợi khuẩn giúp tăng sức đề kháng cho da, mang đến cho bạn một làn da khỏe mạnh, đều màu và mịn màng.

Hy vọng với những thông tin mà chúng tôi chia sẻ ở trên, các bạn biết được vi sinh vật là gì? Và những vai trò hữu ích của vi sinh vật trong thực tế. Để xem thêm nhiều bài viết hay, các bạn vui lòng truy cập trực tiếp vào website labvietchem.com.vn.

Xem thêm:

• Giải đáp thắc mắc vôi sống là gì và tính ứng dụng trong thực tế
• Vôi tôi là gì? Vôi tôi có nguy hiểm không?