Hướng dẫn chi tiết cách sử dụng đồng hồ so trong chế tạo và gia công cơ khí

Đối với những người làm trong lĩnh vực cơ khí thì đồng hồ so là một thiết bị đo quá đỗi quen thuộc. Tuy nhiên, với những người làm ngoài ngành này thì đây có lẽ là một cái tên khá xa lạ. Và để giúp các bạn hiểu hơn về đồng hồ so là gì và cách sử dụng đồng hồ so đúng kỹ thuật, chúng tôi đã tổng hợp lại các thông tin về thiết bị này trong bài viết dưới đây. Cùng tìm hiểu ngay nhé.

Đồng hồ so là gì?

Khái niệm đồng hồ so là gì?

Đồng hồ so là thiết bị đo cơ khí được sử dụng rất phổ biến hiện nay, ứng dụng trong các ngành công nghiệp, cơ khí, xây dựng,…. Nó là dụng cụ không thể thiếu trong gia công cơ khí và chế tạo máy, được dùng với mục đích là đo độ thẳng, độ đảo mặt đầu, độ phẳng, độ đảo hướng kính của mặt trong, độ không song song của rãnh…hoặc gắn vào đầu đo của thước đo cao.

Ngoài ra, đồng hồ so cũng giúp so sánh các vị trí với nhau hoặc với các điểm chuẩn có độ nhạy cảm cao, được dùng để kiểm tra độ sai lệch hình dạng, hình học và vị trí của các chi tiết như độ côn, độ song song, độ không đồng trục, độ vuông góc, độ đảo, độ phẳng,...một cách nhanh chóng và chính xác nhất.

Cấu tạo của đồng hồ so

Có nhiều loại đồng hồ so và với mỗi loại lại có những điểm khác nhau. Tuy nhiên, chúng đều bao gồm một số bộ phân chính như mặt số, kim, kim chỉ số vòng, thanh đo, vít hãm, đầu đo, vỏ, vành, ống dẫn hướng thanh đo và nhiều bộ phận khác.

Cấu tạo của đồng hồ so

Phân loại đồng hồ đo so

Có 2 dạng đồng hồ so được sử dụng phổ biến hiện nay, đó là: Đồng hồ so cơ khí, và đồng hồ so dạng điện tử:

1. Đồng hồ so cơ khí

Đồng hồ so cơ khí được phân chia thành nhiều loại như:

1.1. Đồng hồ so loại tiêu chuẩn

Là loại đồng hồ so mà phần đầu đo và đầu trục đo không được cố định một chỗ và người dùng có thể tùy chỉnh lên xuống. Phần vạch đo sẽ dao động từ 0,01 - 0.02mm và phạm vi đo của sản phẩm thường là 0 - 1mm hoặc 1 - 5mm…

1.2. Đồng hồ so loại chân què

Là loại đồng hồ so hoạt động theo nguyên lý cộng hưởng đòn bẩy để khuếch đại sự di chuyển của phần đầu đo. Nếu trong một không gian nhỏ hẹp mà người dùng không thể sử dụng dòng đồng hồ so loại tiêu chuẩn thì có thể dùng đồng hồ so chân què để thay thế vì phần đầu đo của loại này tương đối nhỏ gọn nên tư thế đo có thể dễ dàng thay đổi được.

1.3. Đồng hồ so loại lớn 

Đồng hồ so loại lớn có phạm vi đo khá lớn, có thể lên đến 100mm và phần vạch đo chỉ từ 0,01mm. 

2. Đồng hồ so điện tử

Với loại đồng hồ so điện tử thì hầu như các thông số kỹ thuật đều được xác định dưới dạng số điện tử một cách khá chính xác. Đây là thiết bị được sử dụng trong mọi địa hình từ nhỏ đến lớn mà không phụ thuộc vào bất kỳ yếu tố bên ngoài nào.

Hình ảnh một số loại đồng hồ so phổ biến

Cách sử dụng đồng hồ so đúng kỹ thuật

Bước 1: Chuẩn bị không gian để tiến hành việc đo lường, đồng thời chuẩn bị đồng hồ so và vật đo.

Bước 2: Đặt đồng hồ so gá lên giá đỡ vạn năng hoặc phụ kiện riêng và điều chỉnh vị trí của đồng hồ sao cho phù hợp với vị trí của chi tiết cần đo, đảm bảo thanh đo được đặt vuông góc với bề mặt đo.

Bước 3: Tinh chỉnh lại đồng hồ để đảm bảo chắc chắn rằng, nó vẫn còn hoạt động tốt.

Bước 4: Gắn cố định đồng hồ so với các vật cần đo trên giá đỡ và điều chỉnh mặt số lớn cho kim đúng vị trí số “0”. và thực hiện đo.

Bước 5: Điều chỉnh vật cần đo tiếp xúc với đầu đo của đồng hồ rồi đọc giá trị kim chỉ vạch hoặc giá trị trên mặt số.

Để đảm bảo kết quả có độ chính xác cao, bạn nên thực hiện thao tác đo từ 1 - 3 lần.

Sử dụng đồng hồ so để kiểm tra vật mẫu trong gia công cơ khí

Cách đọc giá trị đồng hồ so

Số nguyên mm sẽ được đọc theo kim chỉ số vòng trên thước nhỏ còn phần trăm mm đọc theo kim chỉ trên kích thước lớn. Khi kim chỉ được 1 vạch thì thanh đo cũng sẽ dịch chuyển 1mm.

Đối với loại đồng hồ so điện tử thì giá trị đo được hiển thị ở dạng số trên màn hình nên việc đọc kết quả trở nên đơn giản rất nhiều.

Các phương pháp đo khi đo sử dụng đồng hồ so

1. Phương pháp đo so sánh

Là phương pháp được sử dụng phổ biến vì giới hạn đo của đồng hồ so nhỏ (0÷10 ;0÷5; 0÷2 mm) nên với những chi tiết có kích thước lớn hơn giới hạn đo của nó thì ta phải dùng phương pháp đo so sánh với mẫu.

Cách đo so sánh: Kẹp đồng hồ so trên đế, điều chỉnh theo khối căn mẫu có kích thước đúng bằng kích thước danh nghĩa của chi tiết cần kiểm tra. Sau đó tiến hành xác định sai lệch chi tiết tính toán kích thước thực của mẫu theo dấu và trị số sai lệch.

Với phương pháp đo so sánh, chúng ta sẽ giảm được sai số do nhiệt độ, lực đo, do quá trình lắp ráp, chế tạo và yếu tố chủ quan do người quan sát.

2. Phương pháp đo tuyệt đối

Cho đầu đo tiếp xúc với bàn máp và chỉnh đồng hồ đo về chỉ số 0, sau đó đưa chi tiết vào đo. Số chỉ xuất hiện trên đồng hồ sẽ là kích thước tuyệt đối của chi tiết.

Lưu ý khi sử dụng và bảo quản đồng hồ so

- Khi sử dụng cần hết sức nhẹ nhàng, tránh va đập mạnh có thể gây hỏng hóc thiết bị.

- Không dùng tay ấn vào que đo vì việc này sẽ làm thanh đo di chuyển mạnh và kết quả đo cũng sẽ không chính xác.

- Bảo quản đồng hồ so ở nơi ẩm ướt.

- Không tùy tiện tháo, lắp các mép của đồng hồ so theo ý của mình.

Trên đây là một số thông tin về cách sử dụng đồng hồ so mà LabVIETCHEM muốn chia sẻ đến bạn đọc. Hy vọng rằng, đây sẽ là những kiến thức hữu ích để các bạn sử dụng thiết bị này hiệu quả.