Chất thải rắn là gì? Sự nguy hại từ ô nhiễm rác thải rắn

Chất thải rắn là gì? Phân loại, thành phần và quy trình xử lý chất thải rắn như thế nào. Đây là mối quan tâm hàng đầu của rất nhiều tổ chức và cá nhân. Vì thế, bạn đừng vội lướt qua bài viết này để cùng tìm hiểu kỹ hơn về chất thải ở dạng rắn nhé.

1. Khái niệm về chất thải rắn và chất thải rắn công nghiệp

Chất thải rắn là chất thải tồn tại dưới dạng rắn, bị thải ra từ quá trình sản xuất kinh doanh, dịch vụ, sinh hoạt và các hoạt động hàng ngày. Ví dụ như hộp nhựa, vỏ chai lọ, cao su, thủy tinh, giấy, nhôm, sắt, kẽm, đồng, rác sân vườn, giấy báo, đồ đạc đã sử dụng, rác sinh hoạt, bì nhựa và toàn bộ những gì mà con người thải ra môi trường.

Chất thải rắn công nghiệp là tất cả các loại chất thải phát sinh trong hoạt động sản xuất công nghiệp dưới dạng phế liệu và phế phẩm. Bao gồm thu mua vải vụn, dệt nhuộm, gia công cơ khí, xi mạ, luyện kim, công nghiệp sản xuất lương thực, thực phẩm, chăn nuôi,.... Có rất nhiều dạng tồn tại của chất thải công nghiệp như dạng lỏng, dạng rắn hoặc dạng khí.

Hình 1: Chất thải rắn

2. Nguyên nhân ô nhiễm chất thải rắn do đâu?

- Khu dân cư và nhà ở được coi là nguồn chất thải rắn chính. Bao gồm giấy, thực phẩm, nhựa, da, thủy tinh, kim loại, bìa cứng, tro, chất thải sân vườn và các chất thải đặc biệt như lốp xe, đồ điện tử, dầu, nệm cũ,...

- Các ngành công nghiệp đóng góp nhiều nhất vào chất thải rắn. Chúng được phân chia thành ngành công nghiệp sản xuất nặng và nhẹ, nhà máy chế tạo, công trường xây dựng, nhà máy đóng hộp, hóa chất và nhà máy điện. Chất thải dạng rắn từ ngành công nghiệp gồm chất thải bao bì, chất thải vệ sinh, vật liệu xây dựng, chất thải y tế,...

- Các tòa nhà, trung tâm thương mại, khu nghỉ dưỡng, khách sạn, nhà hàng thải ra chất thải thực phẩm, nhựa, giấy, kim loại, gỗ, chất thải đặc biệt, vật liệu bìa cứng và chất thải nguy hại khác.

- Các trung tâm thể chế như cao đẳng, trường học, doanh trại quân đội, nhà tủ và các trung tâm chính phủ tạo ra chất thải rắn. Gồm chất thải cao su, thủy tinh, chất thải thực phẩm, nhựa, kim loại, giấy, gỗ, đồ điện tử, vật liệu bìa cứng cũng như chất thải nguy hại khác.

- Nông nghiệp cũng phát sinh chất thải ở dạng rắn như hộp đựng thuốc trừ sâu, thực phẩm hỏng, vật liệu độc hại khác.

- Y tế, bệnh viện, công ty sản xuất hóa chất với các rác thải rắn như bông băng, ống tiêm, găng tay, giấy, thuốc, nhựa, hóa chất đã qua sử dụng. 

Hình 2: Rác thải rắn phát sinh từ nhiều nguồn khác nhau

3. Cảnh báo hậu quả ô nhiễm chất thải rắn

- Tác động đến môi trường không khí: Các loại thực phẩm trong thành phần rác thải từ hộ gia đình thường chiếm tỷ lệ cao. Hơn nữa, với điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm và mưa nhiều sẽ thúc đẩy sự phân hủy thành phần hữu cơ, đẩy nhanh quá trình thối rữa, lên men và bốc mùi khó chịu.

- Tác động đến môi trường nước: Sau khi phân hủy lượng rác bị thải ra các hồ, ao, bờ sông, cống rãnh sẽ ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến chất lượng mạch nước ngầm khu vực gây ô nhiễm.

- Tác động đến môi trường đất: Rác thải chứa nhiều thành phần độc hại. Các chất độc này sẽ xâm nhập vào đất liền khi con người xả rác ra môi trường. Từ đó tiêu diệt các loại sinh vật có ích cho đất như ếch, nhái, vi sinh vật, giun, động vật không xương,... làm giảm tính đa dạng sinh hoạt trong đất và phát sinh nhiều sâu bệnh.

- Tác động đến sức khỏe con người: Hàm lượng hữu cơ trong thành phần rác thải sinh hoạt chiếm tỷ lệ cao. Loại rác này dễ lên men, phân hủy và bốc mùi hôi thối. Rác thải tồn đọng trong không khí và không được thu gom lâu ngày ảnh hưởng đến sức khỏe con người, dẫn đến các bệnh về tai mũi họng, phổi,...

Hình 3: Hệ quả nghiêm trọng của rác thải rắn

4. Giải pháp ô nhiễm chất thải rắn cần xử lý như thế nào?

4.1. Đối với rác thải rắn sinh hoạt

- Các cá nhân, hộ gia đình sống ở đô thị: Sau khi thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt, phải chứa đựng vào các bao bì để chuyển giao:

+ Rác thải rắn có thể tái chế được chuyển giao cho cá nhân, tổ chức tái chế hoặc cơ sở thu gom, vận chuyển rác thải rắn sinh hoạt.

+ Rác thải thực phẩm và rác thải rắn sinh hoạt khác phải được đựng trong bao bì theo quy định và chuyển cho cơ sở thu gom vận chuyển chất thải rắn thực phẩm, sinh hoạt có thể dùng làm thức ăn chăn nuôi hay phân bón hữu cơ.

- Các cá nhân, hộ gia đình nông thôn: Sau khi phân loại, cần tận dụng tối đa chất thải thực phẩm làm thức ăn chăn nuôi, phân bón hữu cơ. Với các rác thải rắn tái chế sẽ chuyển giao cho cá nhân, tổ chức hoặc cơ sở thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt.

Hình 4: Xử lý rác thải rắn sinh hoạt và công nghiệp

4.2. Đối với rác thải dạng rắn công nghiệp

- Chủ kinh doanh, cơ sở sản xuất, cụm công nghiệp, dịch vụ tập trung, tổ chức, cơ quan phát sinh rác thải rắn công nghiệp phải chịu trách nhiệm phân loại từ nguồn.

- Lưu giữ riêng chất thải rắn công nghiệp theo loại đã được quy định. Không để lẫn rác thải rắn thông thường với rác thải nguy hại.

- Tái chế các loại rác thải rắn thông thường và chuyển đến các cơ sở sản xuất, xử lý và vận chuyển chất thải.

Trên đây là những thông tin giải thích rõ hơn cho bạn về chất thải rắn. Và qua bài viết, mong rằng bạn đọc sẽ tiếp tục chung tay bảo vệ môi trường để hành tinh của chúng ta luôn sạch đẹp.