Hồ tinh bột là gì? Nhỏ iot vào hồ tinh bột gây ra hiện tượng gì?

Hồ tinh bột được tạo thành từ quá trình đun nóng tinh bột và nước, tạo ra dung dịch keo màu trắng đục. Khi nhỏ iot vào trong hồ tinh bột sẽ cho ra hiện tượng gì? Cách làm hồ tinh bột ra sao? Hãy cùng LabVIETCHEM khám phá hồ tinh bột qua bài viết dưới đây.

1. Hồ tinh bột là gì? 

Tinh bột là chất rắn, thường tồn tại dưới dạng bột vô định hình, có màu trắng, không tan hoàn toàn trong nước lạnh.

Khi tiếp xúc với nước nóng, các hạt tinh bột sẽ hấp thụ nước và phồng lên, tạo thành một dung dịch keo được gọi là hồ tinh bột.

Hình 1: Hồ tinh bột

Tinh bột tan (Hồ tinh bột) (Starch soluble) có công thức hoá học là (C6H10O5)n, liên kế với nhau bằng glucosidic. Đây là một polysaccarit carbohydrate chứa hỗn hợp amylose và amylopectin, tỷ lệ phần trăm amilose và amilopectin có thể thay đổi tuỳ theo vào từng loại tinh bột. Thông thường, tỷ lệ này là từ 20:80 đến 30:70.

2. Hiện tượng gì xảy ra khi nhỏ iot vào hồ tinh bột?

Hồ tinh bột có phản ứng màu xanh tím đặc trưng với iod, thường được sử dụng để nhận biết tinh bột. Các bước tiến hành thí nghiệm cụ thể như sau:

- Cho vào ống nghiệm khoảng 1-2ml hồ tinh bột.

- Tiến hành nhỏ vài giọt dung dịch iot vào trong ống nghiệm

- Đun nóng ống nghiệm rồi để cho dung dịch nguội lại.

Quan sát phản ứng giữa iot với tinh bột ta sẽ thấy: 

- Ban đầu dung dịch có màu xanh khi nhỏ dung dịch iot vào trong hồ tinh bột.

- Sau đó dung dịch sẽ bị mất màu khi đun nóng.

- Khi để nguội thì dung dịch sẽ có màu xanh trở lại.

Hình 2: Hồ tinh bột hóa xanh khi nhỏ iot vào

Hiện tượng tinh bột hấp thụ iot được lí giải như sau: Các phân tử tinh bột đã hấp thụ iot và tạo ra một dung dịch có màu xanh. Sau khi đun nóng, iot sẽ bị giải phóng khỏi các phân tử tinh bột và làm mất đi màu xanh tím. Nhưng khi để nguội thì iot sẽ bị hấp thụ trở lại và tiếp tục làm cho dung dịch có màu xanh tím đặc trưng.

3. Cách làm hồ tinh bột

Cách tạo ra hồ tinh bột rất đơn giản, chỉ cần hoà tan tinh bột trong nước nóng với tỷ lệ thích hợp tùy theo mục đích sử dụng là ta đã thu được hồ tinh bột. Tham khảo quy trình cơ bản làm hồ tinh bột dưới đây:

- Bước 1: Chuẩn bị nguyên liệu gồm có tinh bột  (2-3 thìa cafe) và 1 lít nước.

- Bước 2: Hòa tan tinh bột vào một cốc nước lạnh.

- Bước 3: Đun sôi phần còn lại của nước trong một nồi.

- Bước 4: Khi nước sôi, đổ từ từ cốc tinh bột đã hòa với nước lạnh vào nồi, khuấy đều.

- Bước 5: Đun hỗn hợp với lửa nhỏ, vừa đun vừa khuấy cho đến khi hỗn hợp sánh lại.

- Bước 6: Để hỗn hợp nguội, sau đó thì sử dụng. 

Hồ tinh bột sau khi tạo thành, có thời gian lưu trữ không quá 3 ngày.

4. Ứng dụng của hồ tinh bột

- Hồ tinh bột được sử dụng nhiều trong quá trình sản xuất bánh kẹo, đồ hộp và nhiều loại thực phẩm khác với vai trò là chất phụ gia. 

Hình 3: Hồ tinh bột làm chất phụ gia sản xuất bánh kẹo

- Công dụng chính của hồ tinh bột là làm tăng độ kết dính. Vì thế, mà nó được sử dụng trong sản xuất keo dính cho gỗ, sơn, bê tông, đất sét và nhiều vật liệu xây dựng khác.

- Đối với ngành dược phẩm và mỹ phẩm: Tham gia với vai trò là tá dược trong các loại kem, mỹ phẩm, xà phòng, các sản phẩm làm trắng và trang điểm.

- Trong quá trình sản xuất giấy thì đây là thành phần không thể thiếu, bao gồm cả giấy không tro và các loại tã giấy cho trẻ em.

- Ngoài ra, nó còn có ứng dụng quan trọng trong ngành khai khoáng nhưng khoáng sản và dầu khí.

Mong rằng với những kiến thức mà chúng tôi chia sẻ ở trên sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về hồ tinh bột và những ứng dụng của nó trong đời sống.

>> Xem thêm: Tinh bột và ứng dụng trong công nghiệp