Ô nhiễm ánh sáng - Tác dụng phụ của nền văn minh công nghệ

Chúng ta thường hay nhắc tới các vấn đề về ô nhiễm không khí, ô nhiễm tiếng ồn, ô nhiễm môi trường đất, nước mà ít ai biết đến còn có một loại ô nhiễm khác nữa là ô nhiễm ánh sáng. Vậy ô nhiễm ánh sáng là gì, có những nguyên nhân nào gây ô nhiễm ánh sáng, tác động của ô nhiễm ánh sáng đến con người và sinh vật ra sao, biện pháp khắc phục như thế nào. Tất cả sẽ được giải đáp trong nội dung bài viết dưới đây.

Ô nhiễm ánh sáng là gì?

Ô nhiễm ánh sáng là gì?

- Ô nhiễm ánh sáng là sự hiện diện của ánh sáng nhân tạo trong điều kiện tối gây khó chịu do con người sử dụng không đúng hoặc quá mức. 

- Ô nhiễm ánh sáng chính là mặt trái của nền văn minh công nghiệp do việc thiết kế ánh sáng bên trong và ngoài tòa nhà, quảng cáo, văn phòng, trung tâm thương mại, nhà máy, đèn đường và các khu vực thể thao.

Ô nhiễm ánh sáng là tác dụng phụ của văn minh công nghệ

Các nguyên gây ô nhiễm ánh sáng

Ô nhiễm ánh sáng là một trong những tác dụng phụ của nền văn minh công nghiệp và nó xảy ra do tác nhân con người, cụ thể như sau:

- Không tắt các thiết bị chiếu sáng khi không cần thiết.

- Sử dụng thiết bị chiếu sáng không phù hợp khiến ánh sáng không tập trung vào khu vực mà bạn cần đến, khiến bạn phải tăng mức năng lượng lên quá giới hạn cho phép trong việc chiếu sáng.

- Lạm dụng quá nhiều ánh sáng trong cùng một khu vực.

- Duy trì ánh sáng không hợp lý gây lãng phí nguồn ánh sáng và tăng chi phí năng lượng.

Lãng phí nguồn ánh sáng tại các thành phố lớn

Phân loại ô nhiễm ánh sáng

- Ánh sáng xâm nhập: Là những ánh sáng xuất hiện ở các khu vực không cần thiết và người ở đó không mong muốn có những ánh sáng này.

- Lạm dụng ánh sáng: Là việc sử dụng lượng ánh sáng quá mức cần thiết, ánh sáng sử dụng không có mục đích.

- Ánh sáng chói: Ánh sáng chói là hệ quả đối lập giữa vùng sáng và vùng tối trong tầm nhìn của con người. Nó gây khó chịu cho thị giác và khiến mắt người cảm thấy khó khăn trong việc nhận dạng các sự vật trong ánh sáng. Điều này đặc biệt nguy hiểm cho người tham gia giao thông vì không thể quan sát chính xác được đường đi, các phương tiện giao thông xung quanh, vật cản trên đường,….

- Ánh sáng lộn xộn: Là nhóm ánh sáng không có hướng xác định, đan xen nhau, phát tán lộn xộn.

- Ánh sáng chiếm dụng bầu trời đêm: Là các quầng sáng, vùng sáng hay chính là độ chói của bầu trời đêm tại các khu vực dân cư, đô thị.

Ô nhiễm ánh sáng gây ra tác hại gì?

1/ Lãng phí năng lượng

Để chiếu sáng, các thiết bị đèn điện cần sử dụng năng lượng và chúng ta sẽ lãng phí nguồn năng lượng này với lượng ánh sáng không cần thiết. 

Tại Mỹ, trung bình mỗi năm tiêu tốn khoảng 120 terawatt/h năng lượng để cung cấp cho hệ thống đèn đường, chủ yếu là để thắp sáng đường phố và bãi đỗ xe. Và theo nghiên cứu của IDA thì có tối thiểu 30% tổng lượng ánh sáng ngoài trời bị lãng phí do ánh sáng không được che chắn. Điều đó làm tăng thêm 3,3 tỷ đô la mỗi năm.

2/ Ảnh hưởng việc quan sát thiên văn

Tại các khu đô thị, ô nhiễm ánh sáng là nguyên nhân khiến người dân hầu như không thể nhìn thấy các ngôi sao trên trời đêm, ngoại trừ mặt trăng và một số ngôi sao sáng gần trái đất. 

3/ Phá vỡ hệ sinh thái, ảnh hưởng đến động vật hoang dã

Chu kỳ sáng, tối có tác động lớn đến các hoạt động duy trì sự sống của các loài động, thực vật như sinh sản, hấp thu dinh dưỡng, ăn, ngủ, né tránh kẻ săn mồi,…

Nhiều bằng chứng khoa học đã chỉ ra rằng, ánh sáng nhân tạo vào ban đêm có tác động tiêu cực và gây chết đối với nhiều loài lưỡng cư, chim, động vật có vú, côn trùng, thực vật,…

4/ Ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người

- Lạm dụng quá nhiều ánh sáng nhân tạo vào ban đêm có thể gây hại cho sức khỏe con người như gia tăng nguy cơ béo phì, trầm cảm, rối loạn giấc ngủ, tiểu đường, ung thư, căng thẳng, phiền muộn lo âu và suy giảm chức năng sinh dục….

Gia tăng nguy cơ béo phì

- Gây rối loạn nhịp sinh học

Cơ thể con người sản xuất hormone melatonin để đáp ứng với nhịp sinh học. Hormone này có tác dụng chống oxy hóa, gây ngủ, tăng cường hệ miễn dịch, giảm cholesterol trong  máu, tác động đến hoạt động của tuyến giáp, tuyến tụy, buồng trứng, tinh hoàn và tuyến thượng thận. Nếu tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng nhân tạo vào ban đêm, quá trình sản xuất melatonin sẽ bị ngăn chặn và chu kỳ nhịp sinh học (đồng hồ sinh học) của con người bị phá vỡ.

Gây rối loạn giấc ngủ

 - Làm giảm thị lực

Ô nhiễm ánh sáng làm giảm thị lực của con người vì nó giảm độ tương phản và khiến cho khả năng nhìn thấy vào ban đêm bị giới hạn. Với những người mắt đã lão hóa thì sự ảnh hưởng này nghiêm trọng hơn.

Suy giảm thị lực do ô nhiễm ánh sáng

- Hầu hết ánh sáng của các loại đèn Led chiếu sáng ngoài trời và màn hình máy TV, máy tính, điện thoại, thiết bị điện tử đều là ánh sáng xanh. Tiếp xúc với ánh sáng xanh vào ban đêm rất có hại cho con người.

Ánh sáng từ màn hình điện thoại là ánh sáng xanh

Biện pháp khắc phục ô nhiễm ánh sáng

- Sử dụng nguồn ánh sáng vừa đủ với yêu cầu về độ sáng, tránh lãng phí.

- Cải tiến thiết bị chiếu sáng cho phù hợp với nơi cần , nên tập trung ánh sáng vào nơi cần thiết.

- Đánh giá lại các hệ thống chiếu sáng đang sử dụng và nếu nó không phù hợp thì cần thiết kế lại.

- Lựa chọn các loại đèn chiếu sáng có bước sóng ít, đèn tiết kiệm năng lượng.

- Tắt hết các thiết bị chiếu sáng khi không sử dụng đến.

Tắt hết các thiết bị chiếu sáng khi không sử dụng

- Giảm thiểu ánh sáng xanh bằng cách sử dụng các nguồn sáng có nhiệt độ màu thấp, vì ánh sáng của chúng không có ánh sáng xanh, do đó ít gây hại cho con người và môi trường.

- Giảm độ chói bằng cách sử dụng vừa đủ số lượng đèn, đồng thời chọn loại đèn phù hợp với yêu cầu công việc và không gian.

Sử dụng đèn tiết kiệm năng lượng

- Hạn chế sử dụng ánh sáng nhân tạo vào ban đêm.

Trên đây là một số thông tin về ô nhiễm ánh sáng mà LabVIETCHEM muốn các bạn nắm được. Hy vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các bạn biết cách giảm thiểu ô nhiễm ánh sáng, tiết kiệm năng lượng, bảo vệ sức khỏe bản thân và môi trường một cách hiệu quả.