Sorbitol là hợp chất gì? Ứng dụng Sorbitol trong đời sống

Trong ngành công nghiệp thực phẩm, sorbitol là chất phụ gia thường xuyên được ứng dụng. Ngoài ra, đây cũng là thành phần của một số loại thuốc, vitamin. Nhưng cụ thể sorbitol là gì? Công dụng ra sao? Tất cả những thông tin chi tiết đều nằm trong bài viết dưới đây.

1. Khái niệm sorbitol là gì?

Sorbitol (hay glucitol) là một loại rượu đường mang hương vị ngọt với công thức hóa học là C6H14O6. Người ta có thể khử glucose, làm thay đổi nhóm aldehyde đã chuyển đổi thành nhóm rượu chính để thu về Sorbitol. Hợp chất này được phân tách và chiết xuất trong các loại trái cây như đào, táo, lê, mơ,... hay làm từ tinh bột khoai tây. Hiện nay, chủ yếu sử dụng phương pháp hydro hóa glucose để sản xuất sorbitol trong công nghiệp.

Trong đời sống của chúng ta, sorbitol được ứng dụng rộng rãi. Từ lĩnh vực y học, thực phẩm, sinh hoạt và mỹ phẩm đều giữ vai trò quan trọng.

Tên danh pháp IUPAC: (2S,3R,4R,5R)-Hexane-1,2,3,4,5,6-hexol.

Các tên gọi khác: D-glucitol; D-Sorbitol; Sorbogem; Sorbo,...

Hình 1: Công thức hóa học của Sorbitol là C6H14O6

2. Tính chất của hợp chất hóa học Sorbitol

Hợp chất hóa học Sorbitol có những tính chất hóa học sau:

• Sorbitol tồn tại dưới dạng bột tinh thể màu trắng, không mùi, màu trắng, vị ngọt. Khả năng hòa tan trong môi trường rượu và nước rất tốt nhưng không hòa tan trong dung môi hữu cơ.
• Khối lượng phân tử: 182,17356 g/mol.
• Khối lượng riêng: 1,49 g/cm³.
• Nhiệt độ nóng chảy: 94–96 °C tương ứng với 367–369 K hoặc 201–205 °F.
• Sorbitol không lên men được, có tính khử và rất bền dưới sự tấn công của vi khuẩn.
• Sorbitol góp phần cải thiện việc bảo quản các sản phẩm béo khi nó tạo phức với kim loại nặng.
• Hương vị ngọt của Sorbitol giống đến 60% so với đường mía, kháng acid và lưu giữ tốt độ ẩm.

Hình 2: Bột Sorbitol

3. Sorbitol có tác dụng gì trong các lĩnh vực đời sống?

3.1. Làm chất tạo ngọt trong sản xuất đồ uống và thực phẩm

Vai trò thường được biết của Sorbitol đó chính là chất tạo ngọt trong đồ uống, bánh, kẹo,... với ưu điểm phù hợp cho người mắc bệnh tiểu đường. Nhờ vị ngọt dễ chịu, thanh mát cùng khả năng giữ ẩm tốt, sorbitol giúp sản phẩm duy trì độ tươi ngon trong quá trình bảo quản.

Trong ngành công nghiệp thực phẩm, một số ưu điểm của sorbitol được kể đến như:

• Ít calo (năng lượng): So với đường glucose thông thường, sorbitol chứa khoảng 2/3 lượng calo và 60% độ ngọt. Trong khi glucose cung cấp 4 calo mỗi gram thì 1 gram sorbitol đã cung cấp 2,6 calo.
• Giảm nguy cơ tác động đến đường huyết: Với công dụng tạo ngọt nên trong nhiều thực phẩm cho người tiểu đường thường có sorbitol. Loại đường này ít gây ảnh hưởng đến đường máu và sự đáp ứng insulin của cơ thể do chậm hấp thụ.
• Hạn chế sâu răng: Tinh bột sẽ bị phân hủy bởi vi khuẩn trong khoang miệng và giải phóng axit làm ăn mòn men răng, gây sâu răng. Tuy nhiên, trước sự tấn công của vi khuẩn, sorbitol lại khá bền vững và không bị lên men. Do đó, so với các loại đường khác, sorbitol giảm nguy cơ sâu răng tốt hơn.

Hình 3: Sorbitol được ứng dụng nhiều trong các lĩnh vực

3.2. Dược phẩm

Sorbitol được ứng dụng trong điều chế thuốc nhuận tràng, hỗ trợ điều trị táo bón. Nhờ khả năng làm mềm phân, hút nước vào lòng ruột và tăng nhu động ruột giúp đào thải dễ dàng nên nó được xếp vào nhóm nhuận tràng thẩm thấu. Sau khoảng 15- 30 phút nếu dùng đường đặt hậu môn và 1-4 dùng nếu dùng đường uống, người dùng có thể đi ngoài được.

Hình 4: Sorbitol được dùng làm thuốc nhuận tràng

Sorbitol được dùng trong thủ thuật cần thụt tháo phân để làm sạch khung đại tràng và sử dụng trong điều trị táo bón. Loại dược phẩm này an toàn cho mọi đối tượng từ trẻ em và người lớn. Tuy nhiên, người dùng cần tuân thủ đúng thời gian sử dụng và liều lượng để hạn chế các tác dụng phụ.

3.3. Trong thí nghiệm

Sorbitol là một chất trung gian hóa học quan trọng tiềm năng làm nhiên liệu sinh hóa và giúp làm hạ calo trong máu. Ngoài ra, để phân chủng Escherichia coli O157:H7 khỏi hầu hết các chủng E.coli, hợp chất này còn được dùng để làm môi trường nuôi cấy hữu ích.

3.4. Trong ngành công nghiệp

Trong ngành công nghiệp sản xuất hợp chất polymer, sơn, chất dẻo, keo dán,...sorbitol được ứng dụng phổ biến. Sorbitol còn là chất tạo nền để điều chế một số loại nước tẩy rửa. Từ đó hạn chế và ngăn chặn sự ăn mòn kim loại bị oxi hóa.

4. Khi dùng Sorbitol cần lưu ý gì?

Bạn không nên sử dụng Sorbitol trong khoảng thời gian dài. Trong trường hợp bạn dùng thuốc để điều trị táo bón, hãy kết hợp thêm với chế độ ăn và thói quen sinh hoạt:

• Chất xơ: Để tăng cường chất cơ, bạn nên ăn nhiều rau củ quả. Chất xơ trong thực phẩm có tác dụng kích thích nhu động đường ruột và làm mềm phân hiệu quả.
• Thực phẩm nhuận tràng: Bổ sung các loại thức ăn có tác dụng nhuận tràng như vừng, mật ong, nho khô, hạch đào, khoai tây, khoai lang, đu đủ để thúc đẩy nhu động ruột. Một số loại rau củ khác như cải thảo, củ cải, giá đỗ và bầu cũng giúp giảm táo bón.
• Nước: Một ngày bạn nên uống đủ nước uống 2 lít giúp phân không quá khô.
• Dầu ăn: Có thể tăng một chút dầu ăn khi đun nấu món ăn như dầu hạt cải, dầu đậu, dầu lạc, dầu vừng,...

Nhìn chung, sorbitol mang đến cho nhiều lợi ích cho đời sống. Hy vọng bài viết đã mang đến bạn các kiến thức hay về hợp chất hóa học này. Đặc biệt, bạn nên lưu ý về việc sử dụng sorbitol và tránh lạm dụng để bảo vệ sức khỏe.