banner top
  • vi
  • Trung quốc
  • Tiếng anh
  • JAPAN
  • CHINA

Hotline 24/7

0826 020 020

sales@labvietchem.com.vn

Các yếu tố ảnh hưởng đến sự biểu hiện gen và đặc điểm cụ thể

1 Đánh giá
2021-12-27 13:50:00  -   Tài liệu

Gen là đơn vị vật lý di truyền, quyết định đặc điểm hình thể, sự phát triển của thế hệ sau. Vậy đâu là yếu tố ảnh hưởng đến sự biểu hiện gen ở các cá thể. Cùng chúng tôi đi tìm câu trả lời qua nội dung bài viết dưới đây nhé

Các yếu tố ảnh hưởng đến sự biểu hiện gen

Có nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến sự biểu hiện gen, cụ thể là:

1. Mức ngoại hiện và độ biểu hiện

- Mức ngoại hiện: Là tần suẩt một gen được biểu hiện và được xác định là tỷ lệ phần trăm những người biểu hiện thành kiểu hình tương ứng trên tổng số những người có gen. Một gen có mức ngoại hiện thấp có thể sẽ không được biểu hiện ra kiểu hình dù là tính trạng trội hay lặn và gen có liên quan đến đặc điểm đó ở cả hai nhiễm sắc thể. Tùy từng cá thể và độ tuổi cá thể đó mà mức ngoại hiện có thể thay đổi. Khi một alen bất thường không có mức ngoại hiện ở cha/mẹ di truyền sang đời con thì nó cũng có thể sẽ được biểu hiện trên người con. Trong trường hợp này, tính trạng sẽ cách qua một thế hệ không xuất hiện. Tuy nhiên, có một số trường hợp không biểu hiện là do sai lầm trong đánh giá chủ quan từ phía nhà nghiên cứu hoặc các đột biến là rất nhỏ, khó có thể nhận ra.

Nét giống nhau giữa cha và con có được là nhờ sự di truyền

Nét giống nhau giữa cha và con có được là nhờ sự di truyền của gen

- Độ biểu hiện là miền tính trạng có thể có của một gen được thể hiện trên một cá thể. Nó có thể được phân loại theo phần trăm, tức là khi một gen có độ biểu hiện là 50% thì chỉ có một nửa các đặc trưng xuất hiện hoặc mức độ nghiêm trọng giảm còn một nửa so với những gì có thể xảy ra khi biểu hiện đầy đủ. Độ biểu hiện bị ảnh hưởng bởi yếu tố môi trường, sự tiếp xúc với các chất độc hại, độ tuổi cá thể và các gen khác nên nhiều người dù có cùng gen nhưng kiểu hình vẫn có thể khác nhau.

2. Giới tính

Một tính trạng chỉ xuất hiện trong một giới tính nhất định được gọi là tính trạng chịu ảnh hưởng của giới tính. Sự di truyền phụ thuộc vào giới tính khác với sự di truyền trên nhiễm sắc thể X vì nó chịu ảnh hưởng của giới tính trong các trường hợp đặc biệt. Ở đó, sự khác biệt về hoóc môn và sinh lý giữa nam và nữ sẽ làm thay đổi mức ngoại hiện và độ biểu hiện của một gen.

Ví dụ như bệnh hói đầu sớm là tính trạng trội di truyền trên nhiễm sắc thể thường, nó chỉ xảy ra ở nam giới mà rất hiếm khi xảy ra ở nữ giới và nếu xảy ra thì chỉ biểu hiện sau thời kỳ mãn kinh.

Bệnh hói đầu sớm là tính trạng trội di truyền trên nhiễm sắc thể thường

Bệnh hói đầu sớm ở nam giới

3. Dấu ấn gen

Dấu ấn gen là sự biểu hiện khác biệt của vật liệu di truyền phụ thuộc vào việc nó xuất phát từ cha hay mẹ. Hầu hết ở các nhiễm sắc thể thường, các alen từ cha hay mẹ đều có biểu hiện như nhau. Tuy nhiên, có một lượng rất nhỏ, dưới 1% trên tổng số các alen, tính trạng biểu hiện hay không còn phụ thuộc vào việc nó xuất phát từ bố hay mẹ. Ví dụ như biểu hiện gen IGF2 mã hóa cho insulin chỉ biểu hiện từ alen có nguồn gốc từ người bố.

Gen IGF2 mã hóa cho insulin

Gen IGF2 mã hóa cho insulin chỉ biểu hiện từ alen có nguồn gốc từ người bố

Tác động của dấu ấn gen thường xác định trong quá trình phát triển của giao tử. Các thay đổi như methyl hóa ADN có thể làm cho các alen từ mẹ hoặc bố biểu hiện dưới những mức độ khác nhau. Bất thường có thể cách thế hệ nếu dấu ấn gen ngăn không cho alen gây bệnh biểu hiện tính trạng. Do đó, việc thiếu hụt những dấu ấn gen như là bất thường hoạt động hoặc bất hoạt alen có thể là nguyên nhân gây nên một số bệnh ở người như  hội chứng Prader-Willi, hội chứng Angelman.

4. Hiện tượng đồng trội

Các alen trội là những alen có thể quan sát được nên kiểu hình của dị hợp tử khác với kiểu hình đồng hợp tử của riêng từng alen. Ví dụ, một người có một alen mã hóa cho nhóm máu A và một alen mã hóa cho nhóm máu B thì nhóm máu của người đó sẽ là nhóm máu AB vì alen quy định nhóm máu là đồng trội.

5. Sự bất hoạt của nhiễm sắc thể

Nhiễm sắc thể X bị bất hoạt

Nhiễm sắc thể X bị bất hoạt

Ở nữ giới, tế bào có 2 nhiễm sắc thể X, trừ tế bào trứng và những trường hợp bất thường. Trong 2 nhiễm sắc thể này thì chỉ có duy nhất 1 nhiễm sắc thể X hoạt động nên hầu hết các allel trên nhiễm sắc thể đó không được biểu hiện ra kiểu hình. Nhiễm sắc thể không hoạt động sẽ được xác định một cách ngẫu nhiên trong mỗi tế bào ở giai đoạn đầu của bào thai. Nó có thể là nhiễm sắc thể X từ người mẹ bị bất hoạt hoặc từ người cha bị bất hoạt. Có những trường hợp mà phần lớn các nhiễm sắc thể X bị bất hoạt chỉ đến từ cha/mẹ và nó được gọi là X bất hoạt phân bố lệch. Tuy nhiên, dù là cách nào thì khi có sự bất hoạt diễn ra trong một tế bào, tất cả các thế hệ kế tiếp của tế bào đó đều sẽ có cùng một X bất hoạt.

Nhiễm sắc thể X bị bất hoạt được xác định ngẫu nhiên ở giai đoạn đầu của bào thai

Nhiễm sắc thể X bị bất hoạt được xác định ngẫu nhiên ở giai đoạn đầu của bào thai

Dẫu vậy vẫn có trường hợp mà một số alen nằm trên nhiễm sắc thể X bất hoạt vẫn được biểu hiện. Đa phần những alen này nằm trên các vùng nhiễm sắc thể tương đồng giữa X và Y hay còn gọi là vùng giả nhiễm sắc thể thường.

Đột biến gen trội

Đột biến là sự biến đổi bất thường của các vật chất di truyền ở cấp độ phân tử, bao gồm AND và gen hoặc cấp độ tế bào dẫn đến sự biến đổi bất thường của tính trạng. Phần lớn các bột biến gen là những đột biến lặn có hại, một số đột biến có lợi biểu hiện ở kiểu hình theo cá thể đột biến là đột biến gen trội. Những đột biến gen trội là tốt, còn đột biến gen lặn là xấu. Đột biến gen trội là nguyên liệu cung cấp cho quá trình tiến hóa và chọn giống.

Trên đây là một số thông tin về yếu tố ảnh hưởng đến sự biểu hiện gen. Hy vọng rằng, qua bài viết của labvietchem, các bạn đã tích lũy thêm cho mình được những kiến thức bổ ích.

Tham khảo các loại kính hiển vi trong phòng thí nghiệm.

Đánh giá - bình luận

Nhận xét đánh giá

Hỗ trợ

chi nhánh Hà Nội
ho-tro-medium.png

Nguyễn Văn Trọng

Sales Director

094 6688 777

cao-thi-thu-hoai-medium

Cao Thu Hoài

Sales Engineer

0325 290 685

nguyen-thuy-hao-medium

Nguyễn Thúy Hảo

Sales Engineer

0364 841 980

vu-thi-thu-medium

Vũ Thị Thư

Sales Engineer

0326 046 889

ho-tro-medium.png

Trần Thị Kim Mỵ

Sales Engineer

0348 140 389

demo-medium.png

Lưu Vân Quỳnh

Trưởng nhóm sinh hóa

0367 631 984

phan-hai-phong-medium

Phan Hải Phong

Sales Engineer

0949 966 821

ho-tro-medium.png

Dương Tuấn Anh

Sales Engineer

0329 422 268

chi nhánh Hồ Chí Minh
lo-go-labvietchem-medium

Hotline

Hóa chất và thiết bị thí nghiệm

0826 050 050

lo-go-labvietchem-medium

Phạm Quang Phúc

Hóa chất và thiết bị thí nghiệm

0965 862 897

demo-medium.png

Hồ Thị Hoài Thương

Sales Engineer

0967 609 897

demo-medium.png

Phạm Thị Nhật Hạ

Sales Engineer

0985 357 897

demo-medium.png

Vũ Thị Kim Khánh

Sales Engineer

0965 948 897

demo-medium.png

Trịnh Nhất Hậu

Kỹ thuật

0964 974 897

chi nhánh Cần Thơ
tran-phuong-bac-medium

Trần Phương Bắc

Sales Engineer

0862 009 997

nguyen-hoang-giao-medium

Nguyễn Hoàng Giáo

Sales Engineer

0939 154 554

demo-medium.png

Trần Công Sơn

Sales Engineer

090 105 1154

demo-medium.png

Tạ Thảo Cương

Sales Engineer

0888851646

tran-thi-truc-lil-medium

Trần Thị Trúc Lil

Sales Engineer

0325 300 716