Mưa axit là gì? Tác hại và biện pháp khắc phục hiệu quả

Mưa axit là một hiện tượng thiên nhiên gây ra nhiều tác hại khó lường đối với con người và môi trường sống. Vậy mưa axit là gì? Nguyên nhân hình thành và biện pháp khắc phục thế nào? Hãy cùng LabVIETCHEM tìm hiểu rõ hơn qua bài viết dưới đây nhé!

1. Mưa axit là gì?

Mặc dù được phát hiện lần đầu vào năm 1948 tại Thụy Điển, nhưng phải đến năm 1852 thì thuật ngữ này mới chính thức công nhận do nhà khoa học Robert Angus Smith.

Mưa axit còn được gọi là Acid rain, chứa các ô nhiễm công nghiệp làm giảm độ pH của nước mưa xuống dưới 5.6. Mặt khác, axit khi phản ứng với kim loại nguy hiểm tồn tại trong không khí càng khiến cho nước mưa càng độc hại.

Mưa axit hình thành do lượng khí thải NO2 và SO2 trong không khí tăng cao. Thường tập trung ở những khu vực phát triển công nghiệp, hóa chất.

Mưa axit vô cùng nguy hiểm, chúng không chỉ đe dọa tới sự sinh trưởng của nhiều sinh vật sống, mà còn gây ảnh hưởng tới sức khỏe con người.

Hình 1: Mưa axit rất độc hại

2. Nguyên nhân gây mưa axit

Chính phản ứng hóa học giữa các hợp chất nitơ oxit (NO2) và sulfur dioxide (SO2) trong không khí đã tạo ra mưa axit. Tuy nhiên nguyên nhân gây nên mưa axit phần lớn do sự hoạt động của con người và sự biến đổi của môi trường tự nhiên.

2.1. Hoạt động của con người

Trong hàng chục năm qua, số lượng hóa chất mà con người đào thải ra môi trường nhiều không đong đếm được. Ví dụ như khí thải từ sinh hoạt, xe cộ, quá trình đốt cháy nhiên liệu của các nhà máy, khí SO2 và NO2 tạo ra từ công nghiệp khai khoáng, dầu khí, luyện kim… 

Hình 2: SO2 và NO2 tạo ra từ các ngành công nghiệp

2.2. Sự biến đổi của môi trường tự nhiên

Cháy rừng, hạn hán, lũ lụt, núi lửa phun trào… khiến lượng oxit lưu huỳnh và oxit nitơ tăng lên trong không khí. Khi kết hợp với hơi nước trong khí quyển thành axit dưới dạng: mưa axit, sương mù, tuyết hay axit khí gas.

>> Xem thêm: Nguyên nhân, hậu quả của ô nhiễm môi trường nước ở Việt Nam và thế giới

2.3. Mưa axit được hình thành như thế nào?

Theo khía cạnh khoa học, mưa axit là sự ngưng tự của axit dưới dạng các cơn mưa. Trong đó lượng axit chủ yếu từ sự kết hợp của các oxit phi kim và nước. 

Vậy nên chúng ta có thể nhận định rằng mưa axit hình thành dựa trên các phản ứng hóa học sau:

2NO + O2 → 2NO2

2SO2 + O2 + 2H2O → 2H2SO4

4NO2 + O2 + 2H2O → 4HNO3

HNO3 và H2SO4 sẽ hòa tan vào nước mưa tạo thành mưa axit. 

Hình 3: Mưa axit có thành phần chủ yếu là H2SO4

3. Tác hại khôn lường của mưa axit

Mưa axit gây nên những tác hại nghiêm trọng cho sự sinh trưởng của động thực vật. Đồng thời nó cũng rửa trôi đi các chất dinh dưỡng làm chất lượng đất giảm và ảnh hưởng tới nhiều hoạt động sống của con người. Cụ thể:

3.1. Ảnh hưởng sinh vật

Mưa axit khiến nồng độ pH của nước sông hồ, ao, suối giảm mạnh khiến các sinh vật dưới nước không thể hấp thụ dưỡng chất, muối trong các mô cũng bị mất cân bằng. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học cho thấy:

- pH < 6.0: Sinh vật bậc thấp của chuỗi thức ăn sẽ chết.

- pH < 5.5: Các loài cá thiếu chất dinh dưỡng sẽ bị dị dạng, không sinh sản được, thậm chí là chết ngạt.

- pH < 5.0: Quần thể cá sẽ chết.

- pH < 4: Xuất hiện các sinh vật bị biến đổi gen khác với sinh vật ban đầu.

3.2. Ảnh hưởng thực vật

Mưa axit thấm vào đất sẽ làm thảm thực vật bị mất đi lớp bảo vệ trên lá, ảnh hưởng tới quá trình quang hợp của cây. Chưa kể các dưỡng chất trong đất vì mưa axit mà bị rửa trôi, thiếu chúng cây sẽ héo úa dần và không thể phát triển.

3.3. Ảnh hưởng môi trường

Trái đất càng ngày càng nóng lên kéo theo nhiều hiểm họa. Để bầu khí quyển trong lành và chống lũ lụt hiệu quả thì cây xanh đóng vai trò vô cùng quan trọng. 

Thế nhưng mưa axit lại gây xói mòn đất và khiến môi trường sống bị mất cân bằng vì hệ thực vật không có điều kiện sinh trưởng, phát triển. 

Hình 4: Môi trường sống bị tàn phá nghiêm trọng bởi mưa axit

3.4. Ảnh hưởng con người

Mưa axit gây nên nhiều căn bệnh nguy hiểm cho con người. Nếu dùng nước mưa axit chưa được xử lý vào sinh hoạt hằng ngày sẽ có nguy cơ mắc các bệnh như: ngứa, nấm, viêm da.

Bên cạnh đó, nếu dùng nước mưa chứa axit trong chế biến thực phẩm, bạn sẽ dễ mắc bệnh về đường tiêu hóa, đường ruột nghiêm trọng. Nếu bệnh nặng còn có thể khiến não bộ bị tổn thương, có nguy cơ gây ra chứng bệnh Alzheimer.

3.5. Ảnh hưởng kinh tế xã hội

Hầu hết những khu vực xảy ra hiện tượng mưa axit đều tập trung các nhà máy phục vụ cho quá trình phát triển kinh tế xã hội. Axit trong nước mưa không chỉ làm giảm năng suất cây trồng mà còn dẫn đến tình trạng thiếu lương thực ở một số nơi.

Ngoài ra, mưa axit cũng làm hư hỏng các công trình kiến trúc ngoài trời khiến chúng ta phải mất thêm một khoản phí không nhỏ để sửa chữa, bảo dưỡng.

4. Biện pháp khắc phục mưa axit hiệu quả

- Kiểm soát tốt lượng khí thải: Việc điều chỉnh lượng khí thải tại các khu công nghiệp sẽ giúp làm chậm quá trình hình thành mưa axit.

- Quản lý nguồn nước: Nên kiểm tra nguồn nước định kỳ để kiểm soát nồng độ axit.

- Ưu tiên dùng năng lượng sạch: Thay vì sử dụng nhiên liệu hóa thạch (than đá, dầu…) thì nên ưu tiên dùng năng lượng tự nhiên từ gió, mặt trời.

- Tuân thủ nghiêm ngặt quy trình xử lý chất thải: Người dân, công ty và nhà máy cần nghiêm túc tuân thủ các quy định về xử lý nước thải.

- Nâng cao ý thức quản lý rừng: Nghiêm cấm mọi hành vi chặt phá rừng. Khuyến khích trồng nhiều cây xanh và tuyên truyền ý thức bảo vệ môi trường.

Hình 5: Cần nâng cao ý thức quản lý nguồn nước để bảo vệ môi trường

Trên đây là toàn bộ thông tin về mưa axit do LabVIETCHEM tổng hợp và chia sẻ. Mong rằng bài viết đã cung cấp nhiều kiến thức hữu ích cho bạn đọc. Đừng quyên truy cập website thường xuyên để cập nhật thêm nhiều thông tin thú vị nhé!