Thủy triều đỏ - Hiện tượng bất ngờ của tạo hóa

Thủy triều đỏ là hiện tượng của tự nhiên xuất phát từ các đợt bùng phát tảo biển nở hoa mang đến màu sắc đỏ hoặc nâu. Vậy hiện tượng này có gây ra tác hại gì không? Hãy cùng LabVIETCHEM khám phá qua bài viết dưới đây.

1. Hiện tượng thủy triều đỏ là gì?

"Thủy triều đỏ" là hiện tượng tự nhiên có tên gọi là tảo nở hoa gây hại. Tên viết tắt trong tiếng anh là HABs - Harmful Algal Blooms. Thuật ngữ thuỷ triều đỏ thường được sử dụng để nhắc tới sự phát triển nhanh chóng của loài tảo Karenia brevis. Nhưng đôi khi thuật ngữ này cũng được dùng để chỉ đến các loại tảo nở hoa khác.

Hiện tượng thủy triều đỏ

Tuy nhiên trong giới nghiên cứu, thuật ngữ "Thủy triều đỏ" đang dần bị bác bỏ bởi một vài lý do như sau: 

- Không phải lúc nào "thủy triều đỏ" cũng xuất hiện màu đỏ; trong nhiều trường hợp không có sự thay đổi màu sắc nào diễn ra.

- Hiện tượng này không phản ánh chính xác sự tương quan giữa tảo nở hoa và thủy triều.

- Thiếu tính rõ ràng, chính xác khi dùng để ám chỉ đến các loại tảo nở hoa khác.

Để tăng sự chính xác và rõ ràng trong việc mô tả, các nhà nghiên cứu đề xuất sử dụng các thuật ngữ khác như "tảo nở hoa gây hại" cho các sinh vật có khả năng gây hại và "tảo nở hoa" cho những sinh vật tảo không gây hại.

2. Nguyên nhân có hiện tượng thủy triều đỏ

Nguyên nhân lý giải cho tên gọi thuỷ triều đỏ đó chính là sự nở hoa của tảo biển, dẫn đến màu sắc của nước biển hoặc nước ngọt trở nên đỏ hoặc nâu. Hiện tượng này xảy ra phổ biến nhất ở các khu vực gần cửa sông, cửa biển và nơi có lượng tảo nhanh chóng tích tụ. Dấu hiệu dễ nhận biết của thủy triều đỏ là mùi hôi và nước có độ nhớt dính.

Các tảo biển, thực vật phù du hay những sinh vật nguyên sinh đơn bào thường xuất hiện ở dạng đám dày đặc ở mặt nước. Chúng có thể chứa các sắc tố màu từ xanh đến nâu đỏ. Khi số lượng tảo tăng cao, nước sẽ thay đổi màu sắc, có thể từ màu tím đến màu đỏ hoặc xanh lá cây. Tuy nhiên, không phải cứ tảo phát triển dày đặc sẽ làm nước đổi màu và cũng không phải tất cả nước đổi màu mọi sự thay đổi màu có liên quan đến nở rộ đều là tảo đỏ.  

3. Ảnh hưởng của thủy triều đỏ đối với môi trường và con người

3.1. Ảnh hưởng tới sinh vật biển 

Một số thuỷ triều đỏ có liên quan đến việc tăng sản sinh các độc tố tự nhiên, làm giảm lượng oxy hòa tan. Điều này gây ra những tác hại nghiêm trọng và trực tiếp đối với các loài sinh vật biển, cụ thể như sau: 

- Tại các vùng nuôi trồng thủy sản, thủy triều đỏ gây ra cái chết hàng loạt cho tôm, cá và ảnh hưởng đến môi trường sống, dẫn đến không khí ngập tràn mùi hôi khó chịu

- Khi tảo nở hoa và chết, quá trình phân hủy của chúng sẽ lấy mất lượng khí oxy hoà tan có trong nước biển. Các sinh vật không có oxy để trao đổi sẽ dẫn đến cái chết hàng loại. Đồng thời, khi tảo biển phát triển quá mức, chúng tạo ra lớp màng nhầy trên mặt biển, cản trở quá trình hấp thụ oxy trong nước, gây ra những tác động tiêu cực đáng kể.

Tảo nở hoa quá mức dẫn đến cái chết hàng loạt của sinh vật biển

Tảo biển đóng vai trò quan trọng trong mạng lưới thức ăn dưới lòng biển. Phần lớn tảo biển nở hoa mang lại lợi ích bằng cách cung ứng lượng lớn thức ăn cho sinh vật dưới nước. Nhưng nếu tảo biển phát triển quá mức, sẽ làm phá vỡ cân bằng gây ra những ảnh hưởng tiêu cực tới hệ sinh thái. 

3.2. Ảnh hưởng tới con người

Thủy triều đỏ có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của con người thông qua việc tiêu thụ các sinh vật nhiễm độc tố. Chẳng hạn, tảo Karenia brevis, phổ biến ở vịnh Mexico, khi nở hoa có thể gây kích ứng cho mắt và các triệu chứng như ho, hắt hơi và chảy nước mắt. Những người có bệnh hô hấp nặng, như hen suyễn hay bệnh phổi mãn tính khi tiếp xúc với chúng có thể chịu ảnh hưởng nghiêm trọng hơn.

Tiếp xúc với tảo biển nở hoa có thể gây kích ứng 

Đặc biệt, nếu các thành phần độc tố trong thủy triều đỏ kết hợp với nhau, chúng tạo ra các hợp chất cao phân tử có khả năng gây độc đến hệ thần kinh, thậm chí là tê liệt.

4. Biện pháp ngăn thủy triều đỏ

Để làm giảm sản xuất độc tố tự nhiên của một số thuỷ triều đỏ, có thể xử lý theo một vài phương pháp sau đây: 

- Sử dụng phương pháp lắng tảo hoặc dùng hóa chất sinh học để kiểm soát sự phát triển của tảo biển, ngăn cản chúng phát triển quá mức

- Kiểm soát chặt chẽ và quản lý các nguồn chất thải, đặc biệt trong các khu vực nuôi trồng thủy hải sản.

- Cần lưu ý về các khu vực có nguy cơ cao xuất hiện thủy triều đỏ.

- Thực hiện các biện pháp quản lý môi trường hiệu quả ở các khu vực ven biển.

Hiện tượng thuỷ triều đỏ có thể gây hại trực tiếp tới sinh vật biển, con người và môi trường nên mỗi chúng ta nên cần nâng cao tính tự giác trong việc phòng ngừa và giảm thiểu tác động của chúng. Hy vọng bài viết trên cung cấp được những thông tin hữu ích tới bạn đọc về hiện tượng thuỷ triều. Nếu còn điều gì băn khoăn hãy để lại thông tin bên dưới để chúng tôi giải đáp qua những bài viết sau.