Thạch tín (asen) là gì? Ngộ độc thạch tín có nguy hiểm không?

Thạch tín là gì? Asen là gì? Arsenic là gì?Nhiễm độc asen nguy hiểm không? Nước nhiễm asen có sao không? Ngộ độc thạch tín có sao không? Đây là những câu hỏi được quan tâm nhiều nhất trên các diễn đàn về “nguồn nước” trong 5 năm trở lại đây. Hãy cùng LabVIETCHEM đi tìm câu trả lời chi tiết trong bài viết dưới đây.

1. Định nghĩa thạch tín (asen) là gì?

Thạch tín arsenic là gì? Công thức hóa học

Thạch tín hay còn được gọi là asen, tên tiếng anh là Arsenic. Trong bảng tuần hoàn, thạch tín có kí hiệu là As và có số nguyên tử 33. Công thức hóa học là  As₂O₃ và As₂O₅, chủ yếu là oxit của asen.

Thạch tín được tìm thấy trong tự nhiên trên nhiều nơi trên thế giới, là thành phần chính của lớp trầm tích và có vai trò quan trọng đối với lớp vỏ trái đất. Chúng ta có thể tìm thấy arsenic trên bề mặt nước hay trong các tầng nước ngầm, đôi khi có trong không khí, trong lòng đất và cả trong thực phẩm.Thạch tín vừa đem đến mặt lợi ích và hạn chế đối với cuộc sống của con người. Các hợp chất quan trọng của thạch tín là: As₂O₃, As₂S₃, As₄S₄

2. Tính chất của thạch tín là gì?

2.1. Tính chất vật lý của asen 

• Thạch tín dễ dàng tan trong nước, không màu, không mùi, làm thay đổi màu của quỳ tím
• Asen có nhiều màu sắc và hình thù khác nhau: Asen xám (cứng, giòn); Asen đen (dạng vô định, giòn); Asen vàng (bền giải, mềm, tan dễ trong dung dịch).
• Trọng lượng nguyên tử: 74.92160
• Mật độ: 5.776 gram
• Điểm nóng chảy 817 độ C.

Tính chất của arsenic

2.2. Tính chất hóa học của asen

Thạch tín là hóa chất phi kim, vừa có tính khử và vừa có tính oxi hóa. Với ba mức phổ biến nhất là -3, +3, +5.

• Tác dụng với phi kim, tác dụng được nhiều với các loại oxi lưu huỳnh, halogen,..\

2As + 3Cl₂ → 2AsCl₃

• Tác dụng với axit đặc:

      2As + 3H₂SO₄ (đặc, nóng) → As₂O₃   + 3SO₂ + 3H₂O 

• Thạch tín tan trong nước cường toan

       As + 3HCl (đặc) + HNO₃ (đặc) → AsCl₃ + NO  + 2H₂O

• Tác dụng với dung dịch kiềm

      2As + 2NaOH (20%) + 2H₂O → 2NaAsO₃ +  3H₂

• Tác dụng với kim loại

        2As + 3Mg → MgAs₂

3. Phân loại thạch tín

Phân loại asen hữu cơ và asen vô cơ

Thạch tín được chia làm hai loại: Thạch tín hữu cơ và thạch tín vô cơ.

• Asen hữu cơ: Loại này có nhiều ở các mô thực vật, thịt động vật, hợp chất có chứa nguyên tử asen như axit 4-hidroxy-3-nitrobenzenearsonic
• Asen vô cơ: Loại này tồn tại dưới dạng hòa tan trong nước hoặc trong đất đá và được gọi là arsenit và arsenate.

Ở dạng hữu cơ, chất này vô cùng lành tính và không gây độc hại, khi biến đổi sang vô cơ kim loại này cực kỳ độc, độc gấp 4 lần thủy ngần. Theo các cơ quan nghiên cứ cho thấy, Asen là chất gây ung thư số một hiện nay.

4. Ứng dụng của thạch tín là gì?

Thạch tín mặc dù đem đến nhiều ứng dụng trong sản xuất công nghiệp, nhưng do đây là một chất độc hại nên các cơ quan bảo vệ môi trường đã tuyên truyền mọi người ngưng sử dụng hợp chất này.

Ứng dụng thạch tín làm thuốc trừ sâu

4.1. Ứng dụng trong sản xuất công nghiệp

Trong công nghiệp, thạch tín được hợp kim với chì để tạo ra kim loại có tính cứng và chất bền. Ngoài ra, bột thạch tín còn được sử dụng làm đồ thủy tinh, các loại pin và làm đạn,…

Thạch tín được dùng trong pháo hoa, chất pha tạp cho các thiết bị trạng thái rắn như bóng bán dẫn.

4.2. Ứng dụng trong nông nghiệp

Vào năm 1940, thạch tín được sử dụng làm chất bảo quản gỗ. Vào năm 980, dược liệu này được sử dụng làm thuốc trừ sâu, loại bỏ sâu bệnh gây hại mùa màng. Nhưng vì độc hại, năm 2003, các loại thuốc chứa Asen đã được các nhà sản xuất tự nguyên ngưng sản xuất.

4.3. Ứng dụng trong y tế

Trước đây, thạch tín được người dân Hy Lạp cổ đại dùng để điều tị lở loét hoặc làm rụng lông. Năm 1786, bác sĩ người anh đã nghiên cứu và ứng dụng thạch tín vào một số loại thuốc như: Bệnh thiếu máu, bạch cầu, hen suyễn,…

Tuy nhiên, một số nhà nghiên cứ phát hiện thuốc chứa thạch tín có thể làm suy giảm lượng tế bào bạch cầu ở người bình thuộc, làm tăng nguy cơ gây ung thư nên chất này đã bị ngừng sản xuất.

5. Ngộ độc thạch tín

Thạch tín là chất cực kỳ vô hại, chúng ta có thể bị ngộ độc khi sử dụng nguồn nước có chứa thạch tín. Ngộ độc asen, ngộ độc thạch tín có thể gây nguy hiểm, thậm chí ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng. Có hai cập độ: Ngộ độc asen cấp tính và ngộ độc asen mãn tính.

Ngộ độc asen mạn tĩnh và ngộ độc asen cấp tính

5.1. Ngộ độc thạch tín cấp tính

• Nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy
• Có dấu hiệu tê và ngứa da, các chi, chuột rút cơ bắp
• Người thâm tím, bí tiểu, đi tả
• Hồng cầu và bạch cầu suy giảm nhanh chóng dẫn đến suy nhược hệ thần kinh, mệt mỏi
• Ngộ độc cấp tính kéo dài 24 giờ có thể bị tử vong

5.2. Ngộ độc thạch tín mãn tính

• Tiếp xúc lâu ngày gây tổn thương sắc tố lòng bàn chân, bàn tay, thậm chí ung thư da
• Vài năm tiếp xúc có thể dẫn đến các bệnh ung thư khác như: Ung thư bàng quang, ung thư phổ
• Tiếp xúc lâu dài dẫn đến bệnh phổi, tim mạch đái tháo đường, nhồi máu cơ tim,..

6. Biện pháp ngăn ngừa ngộ độc thạch tín

Hiện nay, Bộ y tế đã đưa ra tiêu chuẩn đối với các thành phần có trong nước sinh hoạt, theo đó, ngưỡng an toàn của thạch tín là 0,01 mg/1 lít nước. Nếu vượt quá mức cho phép sẽ không đảm bảo an toàn khi sử dụng. Do đó, người dân cần chủ động ngăn ngừa ngộ độc thông qua các việc sau đây:

6.1. Sử dụng nguồn nước sạch

Hiện nay, hơn 60% dân số đã và đang được sử dụng nguồn nước sạch do nhà nước cấp. Nguồn nước này đã đảm bảo đúng tiêu chuẩn của Bộ y tế. Đây là một trong những biện pháp tốt nhất để ngăn ngừa chất asen có trong nước hiệu quả.

6.2. Kiểm tra sức khỏe thường xuyên

Nếu bạn sống trong môi trường nước ô nhiễm, không có nguồn nước sạch thì nên định kỳ kiểm tra sức khỏe và theo dõi các triệu chứng ngộ độc asen để có những biện pháp điều trị hiệu quả.

6.3. Sử dụng bộ xác định Asen Wheaton

Bộ xác định Asen Wheaton với độ nhạy WHO cho chất lượng nước. Phản ứng được đóng kín trong suốt, thực nghiệm an toàn cho người sử dụng, phát hiện 0.005mg/l asen. Hiện sản phẩm đang có sẵn tại LabVIETCHEM, quý khách có thể sử dụng để kiểm tra hàm lượng chất arsenic trong nước.

Bộ xác định Asen Wheaton

6.4. Sử dụng bộ Test Kit KYORITSU

Test Kit KYORITSU – Nhật Bản với hơn 70 chi tiêu trong nước cho phép kiểm tra, đánh giá chính xác chất lượng nguồn nước sạch, nước sinh hoạt, nước thải. Sản phẩm hiện đang có sẵn tại LabVIETCHEM, đảm bảo chính hãng, giá tốt nhất.

Test Kit KYORITSU – Nhật Bản

6.5. Sử dụng hóa chất xử lý nước

Hóa chất xử lý nước PAC là sản phẩm được chuyên dùng xử lý nước, loại bỏ được Asen và kim loại nặng có trong nguồn nước. Việc sử dụng hóa chất đã và được các nhà cấp nước sử dụng, đảm bảo nguồn nước sạch an toàn khi sử dụng.

Hóa chất PAC xử lý nước

Hy vọng với những chia sẻ về thạch tín là gì? Cũng như những vấn đề xoay quanh về hóa chất này của LabVIETCHEM đã giúp quý bạn đọc hiểu rõ hơn về những tác hại cũng như ứng dụng mà chúng đem lại.